Kroon op het werk van twee ¹û¶³´«Ã½-hoogvliegers

NWO Vici-beurzen toegekend aan Daniël Lakens en Peter Zijlstra

28 februari 2025

Twee wetenschappers van de ¹û¶³´«Ã½ ontvangen een prestigeuze Vici-beurs van de NWO. Eén voor onderzoek naar betekenisvolle manieren om effecten te interpreteren in de psychologie (Lakens) en een ander voor de ontwikkeling van een optisch platform voor het volgen van zwakke eiwitinteracties (Zijlstra).

v.l.n.r.: Daniël Lakens en Peter Zijlstra. Foto links door Bart van Overbeeke.
v.l.n.r.: Daniël Lakens en Peter Zijlstra. Foto links door Bart van Overbeeke.

Een Vici-beurs van NWO is een bekroning van het werk van de wetenschappers die deze krijgen toegekend. De beurs gaat namelijk naar onderzoekers die hun sporen al hebben verdiend en hiermee hun werk kunnen voortzetten. Ook kunnen zij bijvoorbeeld PhD-trajecten bekostigen. Iedere toekenning betekent een bedrag van anderhalf miljoen euro, op persoonlijke basis.

Eén van de Vici-beurzen gaat naar Daniël Lakens van de faculteit Industrial Engineering and Innovation Sciences (IE&IS). Zijn project helpt onderzoekers in de psychologie om de grootte van effecten niet alleen te rapporteren, maar ook op een betekenisvolle manier te interpreteren. De andere beurs die door een ¹û¶³´«Ã½'er in de wacht is gesleept, is voor Peter Zijlstra van de faculteit Applied Physics and Science ¹û¶³´«Ã½ (APSE). Hij bouwt aan DynaSense, een optisch platform voor het meten van zwakke (en nu nagenoeg onmeetbare) interacties tussen eiwitten.

Daniël Lakens. Foto: Bart van Overbeeke.
Daniël Lakens. Foto: Bart van Overbeeke.

Resultaten betekenisvol interpreteren

Het onderzoek van Daniël Lakens heet 'Interpretable Effect Sizes for Psychological Science'. Het doel is om wetenschappers te helpen beter na te denken over wat hun onderzoeksresultaten betekenen.

Lakens vertelt: "Vaak bespreken onderzoekers in de psychologie of andere vakgebieden alleen óf er een effect is, of niet. Maar het is ook belangrijk om na te denken over hoe gróót het effect is. Dat is vaak lastig, want als we bijvoorbeeld geluk meten op een schaal van 1 tot 10, dan is het moeilijk om ‘0.5 schaalpunt gelukkiger’ te interpreteren. Is dat veel, of weinig? Doet het er toe, of niet? We weten al 100 jaar dat dit een probleem is."

"We hebben steeds grotere datasets, dus we krijgen steeds meer effecten die statistisch significant zijn, maar praktisch irrelevant", vervolgt Lakens. "Het doel van mijn project is om een set van oplossingen te bedenken en wetenschappers zo ver te krijgen om die ook toe te passen in hun onderzoek."

Het beoogde resultaat is het bruikbaarder interpreteren van onderzoeksresultaten, efficiënter ontwerpen van studies en beter toetsen van theoretische voorspellingen. "Dit project helpt onderzoekers in de psychologie om de grootte van effecten niet alleen te rapporteren, maar ook op een betekenisvolle manier te interpreteren."

De expertise van Lakens strekt zich uit tot metawetenschap, onderzoeksmethoden en toegepaste statistiek. Ook onderzoekt hij beloningsstructuren in de wetenschap. Lakens maakt deel uit van de onderzoeksgroep Human Technology Interaction.

Peter Zijlstra. Foto: eigen archief.
Peter Zijlstra. Foto: eigen archief.

Het onzichtbare zichtbaar maken

Peter Zijlstra ontwikkelt DynaSense, een 'optical platform for single-molecule sensing of weak protein interactions'. Kort gezegd een geavanceerd meetsysteem dat licht gebruikt om interacties op moleculair niveau te detecteren. "Het onzichtbare zichtbaar maken", zegt Zijlstra daar over. Hij legt verder uit: "Eiwitten gaan interacties aan met elkaar om hun functie uit te oefenen. Er bestaan verschillende technieken om sterke interacties te meten, maar zwakke eiwitinteracties zijn met standaard technieken niet waarneembaar omdat ze op hele korte tijdschalen (microsecondes) plaatsvinden."

DynaSense is Zijlstra's manier om die zwakke eiwitinteracties tóch te volgen. Het platform bestaat uit een speciaal ontworpen oppervlak met metalen nanodeeltjes (de zogenoemde plasmonic metasurface). Dit oppervlak bevat een goed geordend rooster van deze deeltjes dat ervoor zorgt dat de optische signalen van eiwitten vele malen versterkt worden. Dit staat Zijlstra toe om interacties tussen eiwitten zeer nauwkeurig te meten, en daarmee inzicht te krijgen in hoe individuele eiwitten zich binden en weer loslaten.

Dit onderzoek lost belangrijke uitdagingen op in het veld van optische sensoren, en zal in de toekomst bijdragen kunnen leveren aan medicijnontwikkeling. De onderzoeksgroep van Zijlstra is . 

Over de Vici-beurzen

Met een Vici-beurs kunnen wetenschappers de komende vijf jaar een innovatieve onderzoekslijn ontwikkelen en hun onderzoeksgroep verder uitbouwen. Het is één van de grootste persoonsgebonden wetenschappelijke premies van Nederland en is gericht op gevorderde onderzoekers. Een dergelijke beurs maakt het mogelijk onderzoek naar eigen keuze te doen en geeft daarmee innovatief wetenschappelijk onderzoek een impuls.

De Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek (NWO) wijst de Vici-beurzen jaarlijks toe in het kader van het . Voor dit jaar waren er 369 vooraanmeldingen en 130 daadwerkelijke aanvragen. Daarvan zijn er 43 toegewezen: 16 aan vrouwen en 27 aan mannen. De toewijzingspercentages ten opzichte van het aantal ingediende vooraanmeldingen zijn 11 procent bij vrouwen (16 van de 140) en 12 procent bij mannen (27 van de 229). Ten opzichte van het aantal ingediende aanvragen is het toewijzingspercentage 33 procent bij vrouwen (16 van de 48) en 33 procent bij mannen (27 van de 82).

De Vici-doelgroep bestaat uit senior-onderzoekers. Er zijn ook Veni- en Vidi-beurzen voor onderzoekers die respectievelijk onlangs zijn gepromoveerd of al enkele jaren onderzoek verrichten.

Mediacontact

Het laatste nieuws

Blijf ons volgen